حکم جریمه تأخیر در ضمن عقد صلح
سؤال: اخیراً قانون بانکداری بدون ربای ایران، مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته و به مجلس شورای اسلامی ارائه شده تا پس از بررسیهای دقیقتر و طی مراحل قانونی به تصویب نمایندگان برسد در این قانون در مورد گرفتن جریمه تأخیر در پرداخت دیون که از آن به وجه التزام تأخیر یاد میشود، برای این که مطابق با فتوای تمام مراجع تقلید باشد، از قرارداد صلح که به شرح ذیل است، استفاده شده است:
ماده ۴۹- بانکها و مؤسسات تخصصی مشاوره و تأمین مالی میتوانند قبل از انعقاد قرارداد تسهیلات، قرارداد صلحی با متقاضیان تسهیلات منعقد نمایند که در آن قرارداد بانک یا مؤسسه تخصصی مشاوره و تأمین مالی به پرداخت تسهیلات متعهد گردیده و مشتری مبلغی معادل وجه التزام معین را به نفع متعهد برعهده میگیرد مشروط بر این که در صورت پرداخت بدهی ناشی از قرارداد در سررسیدهای مقرر، بانک یا مؤسسه تخصصی مشاوره و تأمین مالی کل یا بخشی از بدهی ناشی از صلح را به نفع گیرنده تسهیلات ابراء کند.
با توجه به این که آن چه در این ماده آمده است، هنوز نهایی نشده و امکان اصلاح وجود دارد، بنابراین اگر از نظر حضرتعالی ایراد شرعی وارد است، لطفا بیان فرماید تا در بازنگری آن مورد توجه قرار بگیرد و بیان فرمایید که به چه صورتی باشد، اشکال شرعی ندارد. با توجه به این که بانکها برای الزام مشتریان بد حساب، چارهای جز قراداد دادن جریمههای مالی ندارند.
شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام تقلید میتوانید فتاوای ایشان را ملاحظه نمایید.
فتوای آیت الله گرامی(دامت برکاته)
جواب:
۱- به نظر حقیر برعهده گرفتن مشتری مبلغی معادل وجه التزام معینی به نفع متعهد معنایش شرط نفعی برای متعهد (بانک مثلاً) میباشد و مصداق «یجّر نفعاً» میباشد چون بدهی است که بر عهده گرفتن مشتری، در برابر تسهیلات یا تعهد تسهیلات میباشد.
۲- به نظر حقیر همان طور که در جزوه ربا و حیل شرعیه توضیح دادهام همان حیل متعارف که از قدیم مرسوم بوده صحیح است و همین طور به نظر حقیر فروش پول به پول، کم یا زیاد، نقد یا نسیه صحیح و بلا اشکال است گرچه برخی از جمله مرحوم امام قدس سرّه پس از تبعید به نجف اشکال می کردند. ملاک ربا در این حیل و حتی فروش پول وجود ندارد.[۱]
[۱]. استفتاء اینترنتی از سایت معظم له.
شرح کارشناسی
شرح کارشناسی پس از تکمیل استفتائات مراجع ارائه خواهد شد.