موسسه طیبات
موسسه تحقیقات و آموزش فقه اقتصادی


مرور رده

مطالب و مقالات فقه بورس

بیع العینه: بررسی فقهی و کاربرد آن در اختیار معامله تبعی و اوراق تورق

نویسنده: علی معصومی نیا منبع: معرفت اقتصاد اسلامی سال دهم بهار و تابستان 1398 شماره 2 (پیاپی 20)

چکیده: «بیع العینه» به معنای خرید نقدی و فروش نسیه به فروشنده و بعکس برای تأمین نقدینگی است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی، به بررسی حکم بیع العینه و امکان استفاده از آن برای تصحیح اختیار معامله تبعی و تورق در بازار سرمایه پرداختیم. با بررسی روایات بیع العینه می توان به این نتیجه رسید که اگر انجام معامله دوم در اول، شرط شود و تمامی ریسک ها متوجه خریدار شود، چنین معامله ای صحیح نبوده و مصداق رباست. هرچند رعایت این دو شرط موجب صحت بیع…

مقاله/وقف سهام شرکتها امکان حقوقی و ضرورت اجتماعی

نویسنده: دکتر وحید اشتیاق

چکیده: وقف در اموالی جاری است که دارای شرایطی باشند از جمله آنکه انتفاع از آن اموال با بقای عین آنها ممکن باشد. در این مقاله با بررسی ماهیت سهام شرکتها از یکسو، و بررسی دلایل فقهی و مواد قانونی از سوی دیگر امکان وقف سهام شرکتهای سهامی بررسی شده است و صحت وقف سهام در فقه امامیه و حقوق ایران نتیجه گیری شده است. برخی از احکام ناشی از وقف سهام نیز بررسی شده است از جمله آنکه وقف سهام شرکت به اموال و دارایی شرکت مادام که فعال است سرایت ندارد. ضرورت…

مقاله/تأملی فقهی و حقوقی در عین انگاری سهام شرکت های تجاری

نویسندگان: سید عبدالمطلب احمدزاده بزاز، مرتضی محمدی، محمدرضا مروارید

چکیده: شناخت ماهیت سهام شرکت های تجاری، در تبیین درست ماهیت معاملات و مبادلات آن ها تأثیری فراوان دارد. در تبیین ماهیت سهام، دیدگاه های مختلفی ارائه شده است. یکی از مهم ترین دیدگاه ها، دیدگاهی است که به عین بودن یا حق عینی بودن سهم باور دارد. بر اساس این دیدگاه، حقوقی که برای سهام دار وجود دارد، در خود ورقه سهم انعکاس و تجسم یافته و مبدل به مال عینی شده است. این دیدگاه در تقابل با دیدگاهی است که سهم را دَین یا مبیّن حق دَینی، می داند. برای اثبات…

مقاله/بازپژوهی فقهی-حقوقی ماهیت اوراق سهام و قرارداد واگذاری آن

نویسندگان: نصرالله جعفری خسروآبادی، سید مرتضی شهیدی

چکیده: آنچه تا کنون در خصوص ماهیت سهام توسط پژوهشگران مورد تحلیل قرارگرفته، عمدتاً به تقلید از حقوق خارجی و بر مبنای تقسیم بندی حقوق عینی و دینی بوده است که این رویکرد با اصول و مفاهیم حقوق اسلامی از جمله تقسیم بندی مرسوم «حق و ملک» هیچ گونه سازگاری و مطابقتی ندارد؛ از این رو نگارندگان بر اساس دو روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای تأسیس های حقوق اسلامی، به بازپژوهی ماهیت آن پرداخته و با رویکرد انتقادی، تحقیقات گذشته را اجمالاً به بوته نقد کشانده و از…

مقاله/آسیب شناسی پیاده سازی اوراق اجاره در بازارهای پول و سرمایه کشور

نویسندگان: مهدی ذوالفقاری، آتوسا گودرزی، بهرام سحابی

چکیده: سرمايه مالي و روش هاي تامين آن، يكي از موضوعات مهم پيش روي فعالان اقتصادي است. در اين باره يكي از ابزارهاي قابل كاربرد، اوراق اجاره است. طي سال هاي اخير اين اوراق به واسطه برخورداري از مزيت هايي مانند مطابقت با شريعت و قانون، داشتن پشتوانه قابل اطمينان، مقبول واقع شدن و كارامد بودن، مورد توجه جدي مسئولان قرار داشته است و بر همين اساس، برخي تداركات قانوني نيز در دست انجام است. با اين حال همچنان موانعي در راه پياده سازي اين ابزار در هر دو…

مقاله / مرابحه ابزاری برای پوشش ریسک در نظام مالی اسلامی

نویسنده: محمد علیزاده

چکیده: مرابحه در حقیقت توافق در مورد یک معامله خرید و فروش برای تامین مالی یک دارایی است که در آن هردو طرف از هزینه‌ها و حاشیه سود اطلاع دارند و آن را قبول‌ کرده‌اند. ممکن است این نکته‌ به ذهن متبادر شد که از نظر قوانین اسلامی هیچ‌گونه اجبار قانونی برای انجام تعهد در این نوع قرارداد برای مشتریان وجود ندارد و مشتری می‌تواند با تغییر ذهنیت خود نسبت به این‌ معامله از این قرارداد خارج شود و بانک را در معرض ریسک‌ قرار دهد. این تعهد به منزله یک الزام…

مقاله / بررسی ماهیت فقهی و حقوقی ابزارهای مالی صکوک مرابحه و اجاره

نویسندگان: محمدرضا پاسبان ؛حسین اسماعیلی

چکیده: بازار بورس هر کشوری نماد پویایی اقتصاد آن کشور است و تنوع ابزارهای مالی در آن تسهیل کننده این پویایی است. امروزه ابزارهای مالی متنوعی در بازارهای مالی جهان وجود دارد. با این حال در کشور ما تاکنون فقط دو نوع اوراق مالی از این دست یعنی اوراق سهام شرکت ها و اوراق مشارکت رواج داشته است. با این حال در سالهای اخیر و پس از تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال 1384 و سپس قانون توسعة ابزارهای مالی 1388 راه برای معرفی و انتشار اوراق و ابزارهای مالی…

مقاله / بررسی حقوقی اوراق اختیار معامله در بازار بورس اوراق بهادار

نویسندگان: محمد‌تقی رفیعی ؛ راضیه عبدالصمدی

چکیده: با توجه به مزایا و کار‌کردهای ابزارهای مالی نوین در کاهش ریسک و رونق بازارهای سرمایه، بررسی" اوراق اختیار معامله"، که یکی از مهمترین آنها محسوب می‌گردد، مورد کنکاش حقوقی قرار گرفته است. مقاله حاضر با توجه به موضوع آن که جنبه‌ی کاربردی دارد و امروزه‌موردنیازبازار سرمایه در ایران است با زمینه پژوهشی لازم پس از بیان و بررسی دیدگاه‌های مطرح در این خصوص که از سوی برخی از فقیهان و حقوقدانان ارائه شده،به دنبال توجیه مناسبی ازاین نهاد و تبیین…

مقاله / بررسی فقهی-نظری اوراق بهادار اسلامی (صکوک)

نویسنده: سید روح الله احمدی حاجی آبادی

چکیده: بانک‌های اسلامی با وجود اوراق صکوک در بازار مالی می‌توانند ترازنامه خود را به صورت اثربخش‌تری مدیریت کنند. از طرف دیگر افرادی که حجم عظیمی از نقدینگی در اختیار دارند و بازده اندکی از آن بدست می‌آورند‌، اکنون با خرید اوراق قابل معامله صکوک می‌توانند از نرخ بازده واقعی رقابتی آن‌که قابل مقایسه با نرخ بازده بازار کلاسیک است، بهره‌مند شوند. گذشته از این بانک‌های اسلامی که برای مدیریت نقدینگی خود از مرابحه کالا استفاده می‌کنند، می‌توانند از…