استفتاء: معامله با بانک های خارجی و کفار
معامله با بانکهای خارجی چه حکمی دارد؟
شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام تقلید می‌توانید فتاوای ایشان را ملاحظه نمایید.
مقدمه این مطلب در حال آماده سازی است.
فتوای حضرت امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه)
فرقى بین بانکهاى داخلى و خارجى و شخصى و دولتى نیست . و نیز در اینکه آنچه از بانک بدست کسى می‌‌رسد حلال و جائز التصرف است فرقى بین آنها نیست ، مانند آنچه که از هر صاحب یدى از قبیل صاحبان تجارتخانه ها و کارخانه ها و غیر آنها گرفته میشود مگر آنکه کسى یقین داشته باشد بر اینکه آنچه از بانک گرفته حرام است و یا با حرام مخلوط است ، و اما صرف اینکه میداند در این بانک و یاموسسه حرامهائى وجود دارد باعث آن نمی‌‌شود بگوید پس اینهم که من از بانک گرفته ام حرام است ، هر چند که احتمال دهد این مال یا پولى که گرفته ، همان مال حرام باشد.(ترجمه تحریر الوسیله، ج۴، مسائل مستحدثه، بانک ها، مسأله ۱)
۱- از آنجا که ارز دانشجویان از طریق بانکها فرستاده شده و در این‌جا در بانکهای فرانسوی باید نگه‌داری شود، طبعاً بنا به قانون فرانسه، مبلغی به عنوان بهره به آن تعلق می‌گیرد. ممکن است قسمتی از این بهره، جبران کم شدن ارزش پول و نرخ توّرم را در طول مدتی که در بانک بوده بکند؛ ولی تکلیف بخش اضافی آن پول که به عنوان بهره (یا ربا) داده میشود (در فرانسه و سایر کشورهای غرب) چیست؟ و اگر حرام است، چه باید کرد؟ چون خواه ناخواه این بهره، به حساب پس انداز تعلق می‌گیرد.
جواب: در فرض مرقوم، گرفتن بهره از غیرمسلمان برای مسلمان اشکال ندارد.( استفتائات در دست انتشار )
۲- در مورد بانکهای امریکا است. در این‌جا عده‌ای از برادران و خواهران می‌گویند که امام فرموده‌اند که «اگر دانشجو در کشورهای خارج پولش را در بانک بگذارد و سود روی آن پول بیاید اشکالی ندارد». با در نظر داشتن آیه‌ای که در قرآن خوردن ربا را جنگ با خدا میداند، دلیل این فتوا چیست؟ یا تفسیر ربا در آن آیه چه میباشد؟
جواب: بهره پول، ربا و حرام است؛ ولی گرفتن بهره از کافر حربی برای مسلمان اشکال ندارد.( استفتائات در دست انتشار )
۳- سپردن پول در بانک غیر اسلامی و دریافت بهره از آن مجاز است یا خیر؟ ودر صورتیکه شخصی پول خود را به منظور حفاظت در بانک غیر اسلامی بسپارد و حق انتخاب داشته باشد که در حسابی با دریافت بهره و یا حسابی بدون بهره بسپارد، می‌تواند در حساب با بهره سپرده و از بهره متعلّقه به آن استفاده کند یا خیر؟
جواب: بهره بانکی، ربا و حرام است و گرفتن بهره از کافر حربی اشکال ندارد.( استفتائات در دست انتشار )
۴- در امریکا ما هم می‌توانیم یک حساب چک داشته باشیم و هم پس‌انداز؛ که در این نوع دوم، بهره روی پولمان می‌آید؛ آیا از نظر شرعی اشکالی هست که ما این پول دانشجویی که از ایران می‌آید را در حساب پس‌انداز بگذاریم؟ و یا اگر میشود، پول بهره آن را خرج مصارف اسلامی کنیم؟
جواب: بهره پول از کافر حربی برای مسلمان حلال است.( استفتائات در دست انتشار )
۵- چه می‌فرمایید که در بلاد هند مثلاً ده درصد آبادی مسلمان دارد. در چنین بلاد، بانکهای حکومتی هستند و مردم در این بانکها پولهای خودشان را می‌گذارند. وقت پرداختن پول به مالک، منافع همراه می‌دهد؛ چرا که قانون بانک همین است. در این صورت پول گذاشتن در بانک و گرفتن این منفعت، جایز است یا خیر؟ و اگر ربا ثابت بشود، تخلص از ربا چیست؟ و آیا می‌تواند با سر کرده همین بانک بیع بکند یا نه؟ واضح بیان فرمایید.
جواب: اگر بانک متعلق به حکومت باشد، در فرض مرقوم، گرفتن بهره برای مسلمین اشکال ندارد.( استفتائات در دست انتشار )
۶- آیا ربا گرفتن مسلمان از ارامنه حرام است یا خیر؟
جواب: اگر نصرانی در بلاد اسلامی زندگی می¬کند و مقررات بلد اسلامی را گردن می¬نهد گرفتن ربا از او جایز نیست ولی اگر تابع مقررات دولت اسلامی نیست و در حکم کافر حربی است گرفتن ربا از او برای مسلمان اشکال ندارد. ( استفتائات، ج۲، سؤال ۱۲۲ )
۷- آیا مجاز است که از یک بانک غیر اسلامی پول قرض شود و سود آن نیز پرداخت گردد؟
جواب: وام گرفتن مانع ندارد ولی سود آن را ضامن نیست و قرض گرفتن با قصد دادن سود حرام است اگر چه اصل قرض صحیح است و فرقی بین قرض گرفتن از بانک غیر اسلامی و بین قض گرفتن از بانک اسلامی در جهت ذکر شده نیست. ( استفتائات، ج۲، سؤال ۱۳۲ )
۸- اگر کسی پول در بانکهای خارجی و غیر مسلمان (مثلاً امریکا) بگذارد و سود روی آن بیاید آیا می¬شود آن سود را گرفت و استفاده کرد؟
جواب: بهره پول ربا و حرام است ولی گرفتن بهره از کافر حربی برای مسلمان اشکال ندارد. ( استفتائات، ج۲، سؤال ۱۴۰ )
۹- در (بعضی از کشورها) که مثلاً ده درصد افراد مسلمان هستند بانکهای حکومتی هستند و مردم پولهای خود را در این بانکها می¬گذارند؟
وقت پرداخت پول به مالک ، منافعی هم به او می¬دهند- چرا که قانون بانک همین است – در این صورت ، پول گذاشتن در این بانکها و منفعت آن را گرفتن، جایز است یا خیر؟ اگر ربا ثابت بشود راه تخلّص از ربا چیست؟
جواب: اگر بانک متعلّق به کافر حربی باشد ، در فرض مرقوم، گرفتن بهره برای مسلمین اشکال ندارد. ( استفتائات، ج۲، سؤال ۱۴۱ )
فتوای حضرت امام خامنه‌ای(مد ظله العالی)
س ۱۷۷۸: بیشتر مسلمانان به دلیل نداشتن سرمایه مجبور به گرفتن سرمایه از کفار میشوند که مستلزم پرداخت ربا میباشد، دریافت قرض ربوی از کفار یا بانک وابسته به دولت غیر اسلامی چه حکمی دارد؟
قرض ربوی از نظر تکلیفی، مطلقا حرام است هر چند از غیر مسلمان باشد، ولی اگر فردی چنین قرضی را گرفت، اصل قرض صحیح است.
سؤال: در انگلستان، به دانشجویان وام پرداخت مى‌شود. یکى از شرایط این وام این است که دانشجو موظف به بازپرداخت وام نیست تا وقتى که بعد از فارغ التحصیلى پول دریافتى و حقوق سالانه او بالاتر از حد معین شود. هر چند قرض وام هم هر ماه افزایش پیدا مى‌کند و بر اساس نرخ تورم اقتصاد انگلستان این رشد صورت مى‌گیرد. حال آیا قرض گرفتن این پول براى تحصیل که بر اساس سود مذکور است جایز مى‌باشد؟
پاسخ: قرض مذکور که شرط سود در آن شده از نظر تکلیفى حرام است ولکن وام گیرنده مالک آن مى‌شود و تصرف در آن جایز است.
۱- آیا حرمت ربا براى همه اشخاص حقیقى و حقوقى بطور یکسان ثابت است یا آنکه بعضى از موارد خاص، استثنا هستند؟
جواب: ربا به صورتى کلى حرام است غیر از رباى قرضى بین پدر و فرزند و زن و شوهر و همچنین ربائى که مسلمان از غیر مسلمان مى‌گیرد. (اجوبه‌الاستفتائات، جلد۲، سئوال۵۳۸)
۲- آیا گرفتن سود پولى که در بانکهاى دولتهاى غیر اسلامى گذاشته مى‌شود جایز است؟ و آیا اگر آن را بگیرد تصرف در آن اعم از اینکه صاحب بانک اهل کتاب باشد یا مشرک و هنگام سپردن پول، شرط دریافت سود کرده باشد یا خیر، جایز است؟
جواب: جایز است مسلمان از غیر مسلمان سود بگیرد حتّى اگر شرط دریافت سود کرده باشد. (اجوبه‌الاستفتائات، جلد۲، سئوال۸۳۲)
۳- اگر بعضى از صاحبان سرمایه بانک مسلمان باشند، آیا در این صورت گرفتن سود از این بانکها جایز است؟
جواب: گرفتن سود نسبت به سهام غیر مسلمانان اشکال ندارد ولى نسبت به سهم مسلمان، در صورتى که سپردن پول به بانک همراه با شرط سود و ربا و یا به قصد دستیابى به آن باشد، گرفتن سود جایز نیست. (اجوبه‌الاستفتائات، جلد۲، سئوال۸۳۳)
۴- گرفتن سود پولهایى که به بانکهاى کشورهاى اسلامى سپرده شده چه حکمى دارد؟
جواب: در صورتى که سپردهگذارى به صورت قرض و به قصد گرفتن سود و یا مبتنى بر آن و یا به قصد دستیابى به سود باشد، گرفتن آن جایز نیست. (اجوبه‌الاستفتائات، جلد۲، سئوال۸۳۴)
۵- آیا گذاشتن پول در حسابهاى سرمایهگذارى دراز مدت در بانکهاى دولتهاى غیر اسلامى که دشمن مسلمانان هستند و یا با دشمنان مسلمین هم پیمان مىباشند، جایز است؟
جواب: سپردهگذارى در بانکهاى دولتهاى غیر اسلامى فى نفسه اشکال ندارد به شرطى که موجب افزایش قدرت اقتصادى و سیاسى آنان که از آن بر ضد اسلام و مسلمین استفاده مىکنند نشود و در غیر این صورت جایز نیست. (اجوبه‌الاستفتائات، جلد۲، سئوال۸۴۱)
۶- با توجه به اینکه بعضى از بانکهاى موجود در کشورهاى اسلامى مربوط به دولتهاى ظالم هستند و بعضى هم وابسته به دولتهاى کافر و بعضى هم متعلّق به مؤسسات خصوصى مسلمانان یا غیر آنان هستند، انجام هر نوع معاملهاى با این بانکها چه حکمى دارد؟
جواب: انجام معاملاتى که از نظر شرعى حلال هستند با این بانکها اشکال ندارد ولى معاملات ربوى و گرفتن بهره قرض نسبت به بانکها ومؤسسات اسلامى جایز نیست مگر آنکه سرمایه بانک متعلّق به غیر مسلمانان باشد. (اجوبه‌الاستفتائات، جلد۲، سئوال۸۴۲)
۷- آیاگرفتن سود پولی که در بانکهای دولتهای غیر اسلامی گذاشته میشود جایز است؟ و آیا اگر آن را بگیرد تصرف در آن اعم از اینکه صاحب بانک اهل کتاب باشد یا مشرک و هنگام سپردن پول، شرط دریافت سوده کرده باشد یا خیر، جایز است؟
جواب: جایز است مسلمان از غیر مسلمان سود بگیرد حتی اگر شرط دریافت سود کرده باشد. . (استفتائات بانک سپه از آیت‌الله خامنه‌ای)
۸- اگر بعضی از صاحبان سرمایه بانک مسلمان باشند، آیا در این صورت گرفتن سود از این بانکها جایز است؟
جواب: گرفتن سود نسبت به سهام غیر مسلمانان اشکال ندارد ولی نسبت به سهم مسلمان، در صورتی که سپردن پول به بانک همراه با شرط سود و ربا و یا به قصد دستیابی به آن باشد، گرفتن سود جایز نیست. . (استفتائات بانک سپه از آیت‌الله خامنه‌ای)
۹- ایاگذاشتن پول در حسابهای سرمایه گذاری دراز مدت در بانکهای دولت های غیر اسلامی که دشمن مسلمانان هستند و یا با دشمنان مسلمین هم پیمان میباشند، جایز است؟
جواب: سپرده گذاری در بانکهای دولتهای غیر اسلامی فی نفسه اشکال ندارد به شرطی که موجب افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی آنان که از آن برضد اسلام و مسلمین استفاده میکنند نشود و در غیر اینصورت جایز نیست. . (استفتائات بانک سپه از آیت‌الله خامنه‌ای)
۱۰- با توجه به اینکه بعضی از بانکهای موجود در کشورهای اسلامی مربوط به دولتهای ظالم هستند و بعضی هم وابسته به دولتهای کافر و بعضی هم متعلق به موسسات خصوصی مسلمانان یا غیر آنان هستند، انجام هر نوع معاملهای با این بانکها چه حکمی دارد؟
جواب: انجام معاملاتی که از نظر شرعی حلال هستند با این بانکها اشکال ندارد ولی معاملات ربوی و گرفتن بهره قرض نسبت به بانک ها و موسسات اسلامی جایز نیست مگر آنکه سرمایه بانک متعلق به غیر مسلمانان باشد. . (استفتائات بانک سپه از آیت‌الله خامنه‌ای)
فتوای حضرت آیت الله بهجت (رحمه الله علیه)
۱- گرفتن پول از بانکهای غیر اسلامی مانند بانکهای کشوری کفر ، چه دولتی باشد و چه شخصی جایز است ، ولی نه به عنوان قرض ، و تصرف در آن احتیاج به اجازه حاکم شرع و یا وکیل او ندارد ، مگر آن که مال مسلمانی در بانک کفار باشد که باید نسبت به سهم آن مسلمان به وظیفه مخصوصی که در مورد بانک های کشورهای اسلامی گفته شد عمل نماید . (توضیح المسائل، مسأله: ۲۲۹۲ )
۲- ربا گرفتن و دادن به کفار و بانک های کشورهای اسلامی چه حکمی دارد؟
ج. ربا گرفتن از کفار جایز است ولی دادن آن جایز نیست. (با تفصیل مذکور در جامع المسائل ج ۲ ص ۶۰۰). (استفتائات، ج۳، سؤال۳۹۸۴)
۳- آیا بهره‌ای که بانک های خارجی غیر مسلمان می دهند حلال است؟
جواب: حلال است. (استفتائات، ج۳، سؤال۴۰۰۳)
فتوای حضرت آیت الله جوادی آملی (مد ظله العالی)
استفتاء مرجع مورد نظر درحال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله سبحانی(دامت برکاته)
۱- آیا گرفتن ربا از شخص کافر جایز است؟ به عنوان مثال اگر مبلغ یک میلیون تومان به مدت یک سال به کافر قرض بدهیم تا در پایان سال با بیست درصد پرداخت نماید. در صورتی که تقاضای تمدید مدت نماید آیا می‌توان مبلغ پایه را برای سال بعد یک میلیون و دویست هزار تومان قرار دهیم و سپس بیست درصد سود مبلغ جدید را محاسبه کنیم و از او بگیریم.
جواب: اشکال ندارد.
۲- گرفتن سود سپرده بر اساس قوانین بانکی کشورهای غیر اسلامی‌جایز است یا نه؟
جواب: ربا گرفتن از غیر مسلمان جایز است ولی پرداخت ربا جایز نیست مگر در موارد حرج و ضرورت.
۳- در چند مورد ربا گرفتن حرام نیست:
۱ـ ربا گرفتن مسلمان از کافر که در پناه اسلام نیستند.
فتوای آیت الله سیستانی(دامت برکاته)
سپرده‌گذاری برای به دست آوردن سود در بانک‌هایی که سرمایه‌شان متعلق به کافرانی است که اموالشان محترم نیست ـ چه این بانکها خصوصی باشند و چه دولتی یا مشترک ـ جایز است، زیرا گرفتن ربا از آنها جایز است؛ اما قرض گرفتن از آنها، به شرط پرداخت سود، حرام است و می‌توان برای رهایی از آن، مال را به عنوان غنیمت، نه به عنوان قرض، از بانک گرفت و بدون نیاز به رجوع به حاکم شرع در آن تصرف کرد، هرچند بداند که آنها اصل مال و سود را از او خواهند گرفت. ( توضیح المسائل، ملحقات، مسأله۸)
۲- اگر پرداخت کننده مازاد در معامله ربوی کافری باشد که مالش محترم نیست ـ خواه بانک خارجی باشد و خواه دیگری ـ در این صورت همان طور که گذشت، گرفتن این مازاد برای مسلمان جایز است و در نتیجه اشتغال در بخش عملیات مرتبط به اجرای چنین معامله ربوی در بانکها و غیر آنها جایز است. ( توضیح المسائل، ملحقات، مسأله۲۹)
۳- اینکه می گویند از بانک کافر می شود ربا گرفت پس مراد از بانک کافر چه بانکی است اگر چنانچه مراد از آن بانکی باشد که تمام مشترکین آن کافر باشند که در هیچ جا چنین چیزی وجود ندارد .
جواب : یعنی مالک و سهامداران بانک غیر مسلمان باشند(استفتائات-سایت اینترنتی)
فتوای آیت الله شبیری زنجانی(دامت برکاته)
سوال- آیا می‌توانم یک قطعه زمین را فروخته پول آن را در بانک گذاشته از بهره آن استفاده کنم؟
جواب: اگر بانک را وکیل کنید که با پول شما کار کند و طبق موازین شرعی به شما سود بدهد و احتمال بدهید که بانک طبق شرع عمل می‌کند گرفتن سود اشکال ندارد.
(معاملات بانکی از دیدگاه مراجع ، سید عباس موسویان، ضمیمه ۶۳.)
فتوای آیت الله صافی گلپایگانی(دامت برکاته)
آیا فرزند می‌تواند از پدر خود قرض ربوی بگیرد؟
ربا به طور کلی حرام است؛ غیر از ربا بین پدر و فرزند و زن و شوهر و ربایی که مسلمان از غیر مسلمانی که در پناه اسلام نیست، می‌گیرد.
فتوای آیت الله علوی گرگانی(دامت برکاته)
در حال اماده سازی می باشد
فتوای آیت الله فاضل لنکرانی(رحمه الله علیه)
۱- آیا اخذ خسارت تأخیر اداى دین از کفّار جایز است؟
جواب: گرفتن خسارت تأخیر از کفارى که خود ملتزم به پرداخت آن هستند و نیز کفار حربى مانعى ندارد. (جامع المسائل، ج۱، سؤال۱۱۸۵)
۲- در اغلب بانکهاى دنیا طبق قوانین بانکى، مبلغى به عنوان بهره به صاحبِ پول مى دهند، گرفتن این بهره چه صورت دارد؟
جواب : گرفتن بهره پول از بانکهاى کشورهایى که مردم آن رسماً کافر هستند و حکومت آنها غیراسلامى است، اشکالى ندارد و حلال است، اما اگر کشورى باشدکه اهالى آن مسلمان هستند ولى حکومت آن ملتزم به احکام اسلامى نباشد، هر چند که ادعاى اسلام و مسلمانى مى کنند، گرفتن بهره پولى که به عنوان قرض به بانکهاى آن کشور، سپرده شده، ربا و حرام است بلى چنانچه پول را به قصد محفوظ ماندن در بانک بگذارند و شرط گرفتن بهره نکنند و خود بانک طبق مقررات خود مبلغى بدهد، گرفتن آن بى اشکال و حلال است، هر چند از اول بدانند که بانک مبلغى به صاحب پول مى دهد. (جامع المسائل، ج۲، ۷۹۷)
فتوای آیت الله گرامی(دامت برکاته)
استفتاء مرجع مورد نظر درحال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله مظاهری(دامت برکاته)
۱- ربا گرفتن از بانکهاى کشورهاى غیر اسلامى اشکال ندارد.
۲- هیچ کس نمی‌توتند از دیگری ربا بگیرد، خویش باشد یا بیگانه، ولی ربا گرفتن مسلمان از کافر مانعی ندارد
فتوای آیت الله مکارم شیرازی(دامت برکاته)
سؤال ـ آیا سرمایه گذاری در بانک های خارجی حرام است؟
جواب: گرفتن سود از آنها اشکالی ندارد. (استفتاءات جدید، سآیت معظم له، بخش سؤالات سرمایه گذاری در بانک خارجی)
سؤال ـ سرمایه گذاری در شرکت های خارجی که در قانون حکومت اسلامی تعریف نشده اند
سرمایه گذاری از ایران در شرکت های خارجی که در قانون ایران تعریف نشده اند ایراد دارد؟
جواب: چنانچه بر خلاف قانون حکومت اسلامی نباشد و شرایط عقود شرعیه را دارا باشد اشکالی ندارد. (استفتاءات جدید، سآیت معظم له، بخش سؤالات سرمایه گذاری در بانک خارجی)
– گرفتن سود از شرکت امریکایی غیر قانونی
سؤال ـ شرکتی مدعی است که نمایندگی یک شرکت امریکایی است و با گرفتن پول به طور ماهیانه سود ۴ درصد به صورت علی الحساب پرداخت می کند و مدعی است که کار این شرکت غیرقانونی است. با این حساب آیا درآمد حاصل از این سرمایه گزاری حلال است؟
جواب: خیر، حلال نیست. (استفتاءات جدید، سآیت معظم له، بخش سؤالات سرمایه گذاری در بانک خارجی)
سؤال ـ حکم دریافت وام از بانکهای خارجی که از عقود اسلامی تبعیت نمی کنند و در ازای پرداخت وام عین مبلغ وام به اضافه سود را دریافت می کنند، با توجه به عدم دسترسی متقاضی به بانکهای اسلامی، چیست؟
در صورت حرام بودن، چنانچه فرد برای پرداخت دیون خود نیازمند گرفتن وام باشد آیا در شرایط مسأله تفاوتی ایجاد می کند؟
جواب: جایز نیست مگر اینکه واقعاً مجبور باشد و هیچ چاره دیگری نداشته باشد و برای رفع ضرورت اقدام کند. (استفتاءات جدید، سآیت معظم له، بخش سؤالات کارمزد)
سؤال ـ من برای خرید خانه اقدام به گرفتن وام از یک بانک خارجی کرده ام در حدود ۴۰ میلییون تومان. در ازای این وام باید هرماه مبلغی را باز پرداخت کنم . طول مدت باز پرداخت دو سال میباشد. جمع کل مبلغ باز پرداخت در حدود ۴۲ میلیون تومان میشود . حکم این وام چیست .آیا ربا محسوب میشود؟ آیا نماز خواندن در این خانه اشکال دارد .
من یه خاطر نیاز مبرم به این پول مجبور شدم که چنین پولی را قرض بگیرم.
جواب: در صورتی که مبلغ اضافه به مقدار کارمزد و هزینه های جاری بانک باشد اشکال ندارد. همچنین اگر مجبور به گرفتن چنین وامی بوده اید. (استفتاءات جدید، سآیت معظم له، بخش سؤالات کارمزد)
سؤال ـ آیا با کفار حربی می توان مضاربه و دیگر معاملات را انجام داد؟
جواب: در صورتیکه باعث تقویت آنها نشود و شرایط معامله کاملا حاصل باشد مانعی ندارد. (استفتاءات جدید، سآیت معظم له، بخش سؤالات قرض الحسنه)
گرفتن سود از بانک هاى خارجى و غیرمسلمان اشکال ندارد، ولى از بانکهاى مسلمان، حرام است. (توضیح المسائل، مسأله۲۴۲۴ )
ربا گرفتن و دادن به کفّار و بانکهاى اسلامى چه حکمى دارد؟
جواب: ربا گرفتن از کفّار و از بانک حکومت غیر اسلامى جایز است و امّا ربا دادن به آنها مجاز نیست مگر در صورت ضرورت که نگرفتن وام از آنها باعث عسر و حرج و یا ضعف و ذلّت مسلمین در آن گونه کشورها شود( استفتائات جدید، ج۱ ، سؤال ۵۸۱)
آیا اخذ این نوع خسارت (تأخیر در تأدیه) از کفّار جایز است؟
جواب: در مورد کفّارى که اموالشان براى ما حلال است مانعى ندارد. ( استفتائات جدید، ج۱ ، سؤال ۶۶۰)
از آن جایى که بانکهاى ایران گاهى توان پرداخت به موقع مطالبات خارجى را ندارند راه چاره هاى مختلفى پیش گرفته اند از جمله: یکى از بانکها با بعضى از بانکهاى خارجى قراردادى منعقد نموده که طبق آن، بانک خارجى از طرف بانک ایرانى پول معامله را در آن کشور سر موعد به فروشنده پرداخت مى نماید و یک سال بعد پول خود را به اضافه ۹درصد از بانک ایرانى و ۶درصد از فروشنده، به عنوان نرخ بیمه براى پرداخت سر موعد دریافت مى دارد. توضیح این که پس از حمل جنس از فروشنده که حدوداً سه ماه بعد از قرارداد از طریق بانک خارجى و ایرانى مى باشد، بانک خارجى پول فروشنده را تحویل مى دهد ولى پول پرداختى را یک سال بعد، از بانک ایرانى با ۹ درصد بهره تحویل مى گیرد، بنابراین روش کار، بانک ایرانى در روز عقد قرارداد معامله توسط خریدار ۱۰۰درصد مبلغ معامله را به اضافه ۹ درصد بهره اى که بانک خارجى توافق نموده، از خریدار دریافت مى دارد فروشنده نیز که دریافت به موقع پولش را حقّ طبیعى خود مى داند ۶ درصد کارمزدى را که به بانک خارجى، تحت عنوان نرخ بیمه براى پرداخت به موقع مى پردازد عملا به قیمت جنس افزوده و از مصرف کننده دریافت مى کند. با توجّه به این که فروشنده چیز اضافه اى از خریدار دریافت نمى دارد، آیا شکل معامله فوق براى خریدار صحیح است؟
جواب: درصورتى که شما از ماهیّت این کار باخبر باشید و رضایت بدهید، براى شما اشکالى ندارد، به این معنا که شما پول خود را به بانک، وام بدون سود مى دهید و بانک براى شما جنس را به طور نسیه به قیمت بالاتر از قیمت نقد خریدارى مى کند مشروط بر این که شما بیمه مربوط را نیز بپردازید، در این صورت معاملات فوق شرعاً براى شما صحیح خواهد بود. ولى این کار در صورتى براى بانک جایز است
فتوای آیت الله نوری همدانی(دامت برکاته)
آیا سود گرفتن از بانکِ مسلمانان جایز است؟ از غیر مسلمانان چطور؟
جواب: در صورتى که بانک را وکیل خود نماید تا متصدیان بانک پولهائى را که از اشخاص مىگیرند در جریانهاى اقتصادى بکار اندازند و سود حاصله را بین خود و صاحبان سرمایه پول تقسیم کنند، گرفتن سود مانعى ندارد و سود گرفتن از غیر مسلمانان اشکال ندارد. (استفتائات، سؤال ۴۷۲)
گذاشتن پول در بانکهاى خارجى و دریافت سود از آنها چه صورتى دارد؟با فرض جواز دریافت سود از بانکهاى خارجى، از آنجا که پس انداز در بانکهاى خارجى موجب تقویت کفار و سلطه اقتصادى آنان و تضعیف اقتصاد کشورهاى اسلامى مىگردد حکم مسئله چگونه است؟
جواب: در صورتى که موجب سلطه اقتصادى بر کشورهاى اسلامى و یا تضعیف اقتصادى کشورهاى اسلامى شود حرام است. (استفتائات، سؤال ۴۷۵)
گرفتن وام از بانکهاى خارجى که مستلزم پرداخت ربا است چه صورت دارد؟
جواب: معاملهاى که متضمن دادن ربا به کفّار باشد حرام و باطل است. (استفتائات، سؤال ۴۴۰)
گرفتن ربا و یا دادن ربا به کفار چه حکمى دارد؟
جواب: گرفتن ربا از کفّار جائز است. (استفتائات، سؤال ۴۴۲
آیا سود گرفتن از بانکِ مسلمانان جایز است؟ از غیر مسلمانان چطور؟
جواب: در صورتى که بانک را وکیل خود نماید تا متصدیان بانک پولهائى را که از اشخاص مىگیرند در جریانهاى اقتصادى بکار اندازند و سود حاصله را بین خود و صاحبان سرمایه پول تقسیم کنند، گرفتن سود مانعى ندارد و سود گرفتن از غیر مسلمانان اشکال ندارد. (استفتائات، سؤال ۴۷۲)
گذاشتن پول در بانکهاى خارجى و دریافت سود از آنها چه صورتى دارد؟ با فرض جواز دریافت سود از بانکهاى خارجى، از آنجا که پس انداز در بانکهاى خارجى موجب تقویت کفار و سلطه اقتصادى آنان و تضعیف اقتصاد کشورهاى اسلامى مىگردد حکم مسئله چگونه است؟
جواب: در صورتى که موجب سلطه اقتصادى بر کشورهاى اسلامى و یا تضعیف اقتصادى کشورهاى اسلامى شود حرام است. (استفتائات، سؤال ۴۷۵)
فتوای آیت الله وحید خراسانی(دامت برکاته)
سوال: آیا سرمایه گذاری در بانکهای غیر اسلامی و گرفتن سود آن (یعنی نزول گرفتن از غیر مسلمان) جایز است؟
جواب: گذاردن سرمایه در بانکهای غیر اسلامی به قصد گرفتن سود جایز می باشد در صورتی که حربی باشند و در صورتیکه بانک خصوصی توسط اهل ذمّه تأسیس شود، معامله ربوی با آن صحیح نمی‌باشد ولی اگر در آن بانک پول گذاشته شود، گرفتن سودی که آنها می‌پردازند (بنابر قاعده الزام) مانعی ندارد. (آیت الله وحید خراسانی، استفتاءات، سآیت معظم له،سوال ۴۱۹.)
بانکهاى غیر اسلامى ، که سرمایهء آن از کفار – چه دولتى باشد و چه شخصى – گرفتن پول از آنها ، بدون اشکال جایز است ، و سپردن پول به این بانکها و گرفتن سود از آنها مانعى ندارد ، و همچنین مى تواند مقدار سود را به عنوان استنقاذ بگیرد . (توضیح المسائل، مسأله ۲۸۵۱)
شرح کارشناسی
شرح کارشناسی درحال آماده سازی می باشد
