موسسه طیبات
موسسه تحقیقات و آموزش فقه اقتصادی
مرور رده

مطالب و مقالات فقه پول و بانک

مقاله/نقش نظام بانکی در تحقق اقتصاد مقاومتی

نویسنده: محمد جواد خالقی

چکیده: یکی از مسایلی که در سالهای اخیر مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است توجه به مسائل اقتصادی کشور می باشد. نامگذاری سالهای پی در پی با موضوعات اقتصادی و با محوریت اقتصاد مقاومتی نشان از اهمیت بالای این موضوع دارد. در این میان بانک و نظام بانکی که نقش اصلی و اساسی در رگهای اقتصاد جامعه دارد باید در نظام اسلامی کاملاً منطبق با موازین اسلام اداره شود تا به عنوان پایه و اساس اقتصاد اسلامی نقش موثری را ایفا کند. در کشور ما نیز که اقتصاد آن…

مقاله/مشکلات و موانع نظام بانکی کشور با رویکرد سازوکار تعیین نرخ سود واقعی و راه حل آن

نویسنده: حسن آقانظری

چکیده: بی شک بانک نسبت به سپرده های سرمایه گذاری وکیل است و باید آنها را در عقود مبادله ای یا مشارکتی به کار گیرد. این عقود از جهت فقهی−حقوقی ناظر به چارچوب قراردادهای مبادله ای و مشارکتی هستند نه سازوکار تعیین نرخ سود. برای مثال فروش اقساطی چارچوب قرارداد را تعریف می کند؛ نه چگونگی و سازوکار تعیین نرخِ سود این قرارداد را. ممکن است نرخ سود این قرارداد مستقل از نرخ بهره یا نرخ سود در بخش واقعی اقتصاد تعیین شود، همچنان که امکان دارد نرخ سود این…

مقاله/الگویی برای سازماندهی مجدد نظام بانکی در ایران

نویسنده: سید حسین میرجلیلی

چکیده: تشکیلات کنونی بانک ها تداوم نظام بانکی قبلی است و پس از تصویب و اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا، تغییری در سازماندهی بانک ها ایجاد نشده است. تغییراتی که قبل از تصویب قانون، در سازماندهی بانک ها ایجاد شده محدود به ملی شدن و ادغام بوده است. در حالی که روح حاکم بر عملیات بانکی بدون بهره با نظام بانکی مبتنی بر بهره تفاوت دارد. نبود سازماندهی مناسب در نظام بانکی کشور باعث شده تا بانکداری کشور بدون ربا نباشد و کارایی لازم را نداشته باشد. سهم…

مقاله/تحلیل نظری الگوی بانک اسلامی دبی (راهبردهایی برای اصلاح قانون بانکداری ایران)

نویسندگان: سیدعباس موسویان؛ محمدنقی نظرپور؛ یحیی لطفی نیا

چکیده: با گسترش بانکداری اسلامی در نقاط گوناگون جهان الگوهای بسیاری از بانک‌های اسلامی ارائه شد که شناخت آنها می‌تواند زمینه هم‌گرایی و استانداردسازی خدمت‌های ارائه‌شده از سوی بانک‌های اسلامی و بهره‌گیری از تجربه‌های همدیگر را فراهم کند. از جمله بانک‌های اسلامی که چنین ویژگی‌ دارد، بانک اسلامی دبی است. معرفی الگوی عملیاتی بانک پیش‌گفته در جایگاه بانکی پیش ‌رو در خدمات مالی اسلامی و نقد و بررسی آن می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای فعالیت بانک‌های…

مقاله/تحلیل فقهی-اقتصادی اختیار فروش گواهی سپرده سرمایه‌گذاری به عنوان یکی از مشتقات پوشش ریسک…

نویسنده: سید عباس موسویان؛ محمد صفری

چکیده: مهم ترین دارایی های جاری هر بانک وجوه نقد است. وجود وجه نقد انعطاف پذیری مالی بانک و نبود آن ریسک نقدینگی بانک را افزایش می دهد. به طور کلی علل پدید آمدن ریسک نقدینگی در دو مورد، برداشت سپرده ها توسط سپرده گذاران و تعهدهای خارج از ترازنامه خلاصه می شود. از آنجا که باز پس گیری گسترده سپرده ها توسط مشتریان، بانک را با ریسک ورشکستگی مواجه می سازد و نگهداری بیش از نیاز وجوه نقد نیز سوددهی بانک را کاهش می دهد، به کارگیری ابزارهای پوشش ریسک…

مقاله/بررسی نظری ثبات و کارایی بانکداری اسلامی در مقایسه با بانکداری متعارف

نویسندگان: حسین عیوضلو؛ حسین میسمی

چکیده: ایده بانکداری و تامین مالی اسلامی که نخستین بار در دهه 1950 مطرح شد، بر یک اصل کلی استوار بوده و آن تحریم ربا است. در حقیقت، شارع مقدس اسلام به وضوح معامله های ربوی را در آیه ها و روایت های متعدد نفی می‌کند. حال پرسش این است که آیا نظام بانکداری اسلامی که بر مبنای حرمت ربا بنا نهاده شده، مزیتی نسبت به نظام متعارف دارد؟ پاسخ به این پرسش در دوره اخیر اهمیت دوچندانی یافته است. علت این امر نیز بحران‌هایی است که نظام اقتصاد متعارف به صورت…

مقاله/بررسی کارمزد قرض‌الحسنه و شیوه‌های محاسبۀ آن در بانکداری اسلامی

نویسنده: محمد بیدار

چکیده: پیشوایان دینی تاکیدهای زیادی دربارة تامین نیاز های معیشتی اقشار ضعیف جامعه از طریق قرض الحسنه دارند. برهمین اساس، قرض الحسنه یکی از شیوه های تجهیز و تخصیص منابع در الگوی بانکداری بدون ربا مطرح گردیده است. یکی از مسائل موجود در بخش تخصیص منابع قرض الحسنه، بحث کارمزد است. مقاله حاضر به بررسی مشروعیت کارمزد قرض الحسنه و شیوه های محاسبه آن می پردازد. فرضیه ی مقاله این است که تعیین کارمزد به عنوان درصدی از مبلغ اسمی وام با مفهوم واقعی کارمزد…