موسسه طیبات
موسسه تحقیقات و آموزش فقه اقتصادی
مرور برچسب

بانکداری بدون ربا

کتاب البنک اللاربوی فی الاسلام

مؤلف: شهید سید محمدباقر صدر

در این کتاب روش‌های جایگزینی در عملیات بانکی با استفاده از موازین فقهی ارائه شده است که در این عملیات بانکی ربا صورت نگیرد و در عین حال سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری نیز شکوفا شده و گسترش یابد. نگارنده، نخست کلیاتی در مورد ابعاد مختلف فقهی معاملات بانکی و طرح ویژه خویش برای غیر ربوی کردن این معاملات و سپس توصیفی از نظام بانک‌داری بدون ربا ارائه می‌نماید. آنگاه الگوی جدید تنظیم روابط بانک‌ها با سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران و تشویق آنان به…

نقد و بررسی دستورالعمل اجرایی صدور و راهبری کارت خرید اعتباری

نویسندگان: عبدالحسین شیروی ؛ آناهیتا یوسفندی

چکیده: صدور کارت های اعتباری از سوی بانکها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری تجربه نوینی در ایران است. تطبیق کارت های اعتباری با موازین اسلامی و بانکداری بدون ربا و ایجاد ساختارهای حقوقی لازم جهت برقراری امنیت کارت ها، جلوگیری از تقلبات و حل و فصل اختلافات از مهم ترین چالش هایی است که قانون گذار ایرانی با آن مواجه است. از آنجا که صدور و استفاده از کارت های اعتباری بدون بستر حقوقی لازم امکان پذیر نمی باشد، «دستورالعمل اجرایی صدور و راهبری کارت…

اعتبار در حساب جاری مشارکتی، در بانکداری بدون ربا

سید عباس موسویان

یکی از نیازهای واحد اقتصادی نیازهای فوری و خارج برنامه است، در بانکداری سنتی برای این منظور از تسهیلات اعتبار در حساب جاری استفاده می شود. بانک باتعیین سقف اعتباری برای مشتریان خاص، اجازه می دهد در موارد نیاز از آن اعتبار استفاده کرده بعد از رفع مشکل در اولین فرصت - حداکثر سه ماه- اصل و فرع اعتبار را به بانک برگردانند، قبل از قانون بانکداری بدون ربا این تسهیلات درنظام بانکی ایران جریان داشت و بیش از 14% تسهیلات بانکی را به خود اختصاص می داد. بعد…

اثر اجرای بانک داری بدون ربا بر سرمایه گذاری، رشد اقتصادی و تورم در ایران

حسین صمصامی؛ امیرحسین توکلی

چکیده: بر اساس مبانی نظری بانک داری اسلامی، حذف ربا از نظام بانکی، از طرفی، موجب افزایش سرمایه گذاری و تولید و از طرف دیگر، باعث کاهش تورم می شود. لازمه این نظریه آن است که میزان تحقق اهداف مزبور می تواند میزان حذف ربا از نظام بانکی را مورد سنجش قرار دهد. در این مقاله، این فرضیه را مطرح می کنیم که ابلاغ قانون عملیات بانکی بدون ربا در جمهوری اسلامی ایران پس از سال 1363 تأثیری در تحقق اهداف مورد انتظار نداشته است. نتایج این بررسی که با استفاده از…

بیع الخیار از دیدگاه فقه و کاربرد آن در بانکداری بدون ربا

سید حسین میرمعزی

چکیده: بیش از بیست و سه سال از تصویب و اجرای قانون بانکداری بدون ربا در ایران می گذرد. گرچه این قانون مزیت‌هایی دارد ولی در تدوین آن از همه توان فقه معامله‌های امامیه بهره‌برداری نشده است. یکی از عقد‌های که در تدوین این قانون مورد غفلت قرار گرفته، بیع‌الخیار و ملحق‌های آن است. بیع‌الخیار و ملحق‌های آن به اجماع فقیهان امامیه و برخی فقیهان اهل تسنن صحیح است و می‌توان کاربرد خوبی برای آن در بانکداری بدون ربا پیدا کرد. در مقاله به این امر پرداخته شده…

بررسی فقهی قرارداد استصناع در بازار بورس

سيدمحمدرضا آيتی ؛ عبدالعلی آل بويه لنگرودی

چکیده: عقد استصناع عقد مستحدث و جديدی نيست، بلکه از گذشته های دور اين عقد مطرح بوده و فقيهان بزرگوار، بعضي از احکام فقهی آن را نيز مطرح کرده اند. شيخ طوسی در الخلاف و المبسوط، شافعی درالام و سرخسی در المبسوط، عقد استصناع را مطرح و درباره جواز يا عدم جواز آن مباحثی را آورده اند. گرچه موضوعات مورد استصناع در گذشته، محدود و فقط شامل سفارش ساخت اشيايی نظير چکمه، کفش، ظروف چوبی و رويی و آهنی و... بوده است. در اين مقاله پس از بيان معنای استصناع، ماهيت…

تامین مالی اسلامی بر اساس اعتبار در حساب جاری بر مبنای عقد وکالت

سید عباس موسویان؛ میثم فدایی واحد

چکیده: یکی از روش های تخصیص منابع در بانکداری متعارف، اعتبار در حساب جاری است. این نوع از خدمات در قالب تخصیص اعتبار به بنگاه ها برای استفاده در نیازهای کوتاه مدت، فوری و ضروری می باشد. این نوع از خدمات با توجه به ماهیت ربوی بودن آن ها، در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا در کشورمان قابل استفاده نیست. با توجه به مزایای بسیار زیاد این روش، در سال های اخیر پژوهشگران حوزه ی مالی اسلامی به دنبال راهکارهای جایگزین برای استفاده از این شیوه ی تخصیص…

شاخص‌های صوری شدن معاملات در عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران؛ بررسی موردی: تسهیلات اعطایی شعب بانک…

محمدنقی نظرپور؛ محمدرضا یوسفی شیخ رباط ؛میمنت ابراهیمی

چکیده: با توجه به گذشت حدود سه دهه از اجرای قانون عملیات بانکداری بدون ربا در ایران و پدیدار شدن تحولات گسترده در نظام بانکی کشور، اکنون لازم است از دو جنبه انطباق عملکرد نظام بانکداری بدون ربا با مقررات بانکی و اصول و معیارهای شرعی (از جمله معیارهای ممنوعیت ربا، اکل مال بالباطل، ضرر و ضرار، غرر و صوری نشدن معاملات) بررسی­های علمی و تجربی صورت پذیرد. این مقاله به شناسایی و معرفی شاخص­های صوری شدن معاملات جهت ارزیابی عملکرد نظام بانکداری بدون ربا…