مقاله/بانکداری و اقتصاد اسلامی: نظریه های عقود در نظام بانکداری اسلامی

چکیده: عده‌ای از نویسندگان و حقوقدانان با استفاده از عناوین سپرده عام و خاص سعی نموده‌اند که سپرده‌های قرض الحسنه پس‌انداز را مشمول‌ سپرده‌های عام بدانند به نظر ایشان سپرده خاص سپرده‌ای است که مشمول‌ تعریف ماده ۷۰۶ قانون مدنی و عقد ودیعه می‌گردد و عین آن بایستی به‌ با آن‌که سپرده‌های قرض الحسنه پس‌انداز موضوع ماده ۳ قانون عملیات‌ بانکی بدون ربا از جهت طبیعت و هدف رابطه نزدیکی با عقد ودیعه دارند با این‌ حال هیچ‌یک از سه ویژگی‌های عقد ودیعه در این سپرده‌گذاری به چشم‌ نمی‌خورد، که این امر ناشی از طبیعت سپرده‌های بانکی یعنی((پول)) می‌باشد. ۰۱ اقای محمود رضا خاوری یکی از حقوقدانان برجسته بانک سپه در کتاب خود تحت عنوان‌”حقوق بانکی‌”ماهیت حقوقی سپرده قرض الحسنه پس‌انداز را عقد قرض الحسنه و معتقد است که در این‌گونه سپرده‌ها روح تعاون و همکاری ملی حاکم است و قصد سودجویی و انتفاع برای پس‌اندازکننده‌ وجود ندارد بلکه ثواب اخروی هدف اصلی را تشکیل می‌دهد. ب)شروط ضمن عقد شروط ضمن عقد از قبیل شرط فعل و نتیجه که به صورت ضمن عقد قرض‌ آمده باشند الزام‌آور هستند و مشروط علیه باید طبق آن شروط رفتار کند به‌ عنوان مثال در ضمن عقد قرض می‌توان شرط نمود که مقترض برای ادای‌ دین خود ضامن بدهد و یا عینی از اموال او در رهن مقرض قرار گیرد که این‌ همان عملی است که بانکها هنگام پرداخت وام قرض الحسنه به مقترض‌ انجام می‌دهند و منافاتی هم با عقد قرض ندارد.