خرید و فروش چک

سؤال: معامله چک و سفته مدت دار به‌صورت نقد به قیمتی کمتر از مبلغ آن که امروزه رایج است، چه حکمی دارد؟

جواب: فروش چک مدت‌دار به دیگری به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در چک جایز است و اشکال ندارد آنچه اشکال دارد و جایز نیست این است که مبلغی از کسی قرض بگیرد و در برابر آن چک مدت‌دار به مبلغ بیشتر از مبلغ قرض به او بدهد این عمل قرض ربوی است و حرام است اگر چه بعید نیست اصل قرض صحیح باشد.[۱]

[۱]. استفتاء موجود در سایت معظم له (Leader.ir).

سؤال: خرید و فروش چک به مبلغ کمتر از مبلغ مندرج در چک چه صورت دارد؟ (چک براى دو ماه دیگر باشد)

جواب: اشکال ندارد.[۱]

[۱]. استفتاء موجود در سایت معظم له.

جواب: اگر برگشت آن به خرید دین است به کمتر از وجه آن نقدا اشکال ندارد.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (استفتاء شماره: ۴۴۴۸۸۷ – ۱۴۳۷/۰۴/۲۴ ق).

جواب: خرید و فروش چک معامله بر دین (بدهکاری) است و خرید و فروش پول معامله بر نقد است. مضافاً بر این که درباره خرید و فروش دین (بدهی) روایات وارد شده است که دلالت بر صحت و جواز آن دارد.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (استفتاء شماره: ۹۴۷۶۰۴ – ۹۴/۱۱/۱۴).

جواب: فروش پول فی نفسه جایز است و منع آن در فروش مدت‌دار به این دلیل است که حیله ربا می‌شود اما در فروش دین واقعی این محظور وجود ندارد و محظور دیگری هم برای منع از آن وجود ندارد.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (استفتاء شماره:‌ ۲۶۶۸۸ – ۹۴/۱۱/۲۵).

جواب: بیع چک به واسطه دارا بودن اعتبار عقلایی و ارزش آن صحیح است و جزو بیع دین به دین نیست؛ چرا که یک طرف معامله پول نقد است و آنچه که بیان شد که معیار ربوی بودن در این نوع بیع وجود ندارد، صحیح می‌باشد؛ چرا که پول از جمله معدودات است و مکیل و موزون نیست.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له.

جواب: در فرض سؤال اینجانب خرید و فروش چک را به کمتر از مبلغ محتوای چک جایز نمی‌دانم.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له.

جواب: چک نیز همانند پول است و خرید آن همانند خرید و فروش پول است، منظور آن است که چک مدرک پول می‌باشد و اگر چک از بین رفت طلب باقی است.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له.

جواب: خرید و فروش پول جنبه عقلایی ندارد، هیچ وقت در بازار کسی صد هزار تومان را به صد و ده هزار تومان نمی‌فروشد ولی چک جنبه عقلایی دارد و از آنجایی که وجه آن جزء معدود حساب می‌شود خرید و فروش آن با تفاوت مانعی ندارد.[۱]

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (استفتاء شماره:‌ ۹۴۱۱۱۴۰۱۷۶).

جواب: فروش چک به کمتر از مبلغ مذکور در آن مصداق تنزیل و فروش دین است که جایز است و ربطی به معدود بودن و یا نبودن پول ندارد.[۱]

سؤال: حکم خرید چک مدت دار که بین دو نفر معامله شده است، و بنده به عنوان شخص ثالث آن را خریداری نموده ام، چیست؟

جواب: در صورتی که به نحو نقد باشد جایز است.[۲]

سؤال: خرید و فروش چک به مبلغ مندرج در چک بانکى چه صورتى دارد؟ (مثلاً چکی که مربوط به دو ماه دیگر باشد)

جواب: اگر چک سند دین واقعى باشد، جایز است دین را به مبلغ مساوى یا حتى کمتر به صورت نقد فروخت و اما فروشش به طور نسیه جایز نیست.[۳].

[۱]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (استفتاء شماره:‌ f۵d۲۳۵۶۵d۴).

[۲]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (۹۲/۰۷/۲۰).

[۳]. استفتاء اینترنتی از دفتر معظم له (۹۰/۰۶/۲۷).