جوایز بانکی
بانکها برای حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری هیچ سودی پرداخت نمی‌کنند ولی طبق قانون بانکها در برخی فصول سال جوایزی را پرداخت می‌کنند که در این بخش حکم جوایز بانکی را از منظر مراجع بررسی می‌نمایم
بانکها برای حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری هیچ سودی پرداخت نمی‌کنند ولی طبق قانون بانکها در برخی فصول سال جوایزی را پرداخت می‌کنند که در این بخش حکم جوایز بانکی را از منظر مراجع بررسی می‌نمایم در قانون در مورد جوایز بانکی چنین آمده: ماده۶: بانکها می‌توانند، به منظور جذب و تجهیز سپرده‌ها، با اتخاذ روش‌های تشویقی، از امتیازات ذیل به سپرده‌گذاران اعطا نمایند؛ الف: اعطای جوائز غیر ثابت نقدی یا جنسی برای سپرده‌های قرض‌الحسنه. ب: تخفیف و یا معافیت سپرده‌گذاران از پرداخت کارمزد و یا حق الوکاله. پ: دادن حق تقدم به سپرده‌گذاران برای استفاده از تسهیلات اعطایی بانکی در موارد مذکور در فصل سوم.
شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام تقلید می‌توانید فتاوای ایشان را ملاحظه نمایید.
فتوای حضرت امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه)
جوائزى که بانک به جهت تشویق براى ودیعه گذاشتن و قرض و مانند اینها به کسى که قرعه مقرر، به نام او اصابت کرده مىدهد، حلال است و مانعى از آنها نمىباشد. همچنین است جوائزى که مؤسسه ها بعد از اصابت قرعه جهت تشویق و جلب مشترى مىدهند. و همچنین است آنچه را که صاحب بعضى از مؤسسهها براى تشویق و زیاد شدن مشترى در ضمن بعضى از کالاها قرار مىدهد؛ پس همه اینها حلال است و مانعى از آن نمىباشد
فتوای حضرت امام خامنه‌ای(مد ظله العالی)
سوال۱: مبلغى را در بانک ملى پس انداز کردم و بعد از مدتى، مبلغى را به‌عنوان جایزه به من دادند؛ گرفتن آن چه حکمی‌دارد؟
جواب: گرفتن جایزه و تصرف در آن اشکال ندارد .
سوال۲: جوایزى به سپرده هاى قرض الحسنه تعلق می‌‌گیرد، گرفتن آنها چه حکمی‌دارد؟
جواب: پس اندازهاى قرض الحسنه و جایزه هاى آن اشکال ندارد.
فتوای آیت الله موسوی اردبیلی(رحمه الله علیه)
سوال۱: افتتاح حساب در بانکها برای شرکت در قرعه کشی چه حکمی دارد؟
جواب: در فرض مذکور اشکال ندارد و جایز است.
سوال۲: گرفتن جایزه بانکی در صورت افتتاح حساب به آن گونه چه حکمی دارد؟
جواب: گرفتن جایزه بانکی مذکور جایز است و اشکال ندارد.
فتوای آیت الله روحانی(دامت برکاته)
در حال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله جوادی آملی(دامت برکاته)
سوال: افتتاح حساب پس انداز قرض الحسنه در بانک به قصد شرکت در قرعه کشی چه حکمی‌دارد ؟
جواب: جایز است.
آیت الله جوادی آملی، استفالءات، ص۱۱۷
فتوای آیت الله طباطبایی حکیم(دامت برکاته)
در حال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله سبحانی(دامت برکاته)
سوال: آیا جوایزی که بانک ها به سپرده گذار می‌دهد حلال است؟
جواب: اگر موقع سپرده گذاری در بانک شرطی در کار نباشد و بانک با اختیار خود جوایز را تعیین و تقسیم کند، مانعی ندارد.
آیت الله سبحانی، استفتاءات، ج۱، سؤال ۸۳۱.
فتوای آیت الله سیستانی(دامت برکاته)
سوال: گذاشتن پول در بانک برای جایزه چه حکمی دارد؟
جواب: اگر هنگام گذاشتن پول شرط سود یا شرکت در قرعه کشی نشود اشکال ندارد. ولی در صورتی که بانک دولتی یا مشترک باشد مأذون در گرفتن جایزه به عنوان مجهول المالک و تصرف در نصف آن هستید و نصف دیگر آن را به فقیر متدیّن بدهید
فتوای آیت الله حسینی شاهرودی(دامت برکاته)
در حال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله شبیری زنجانی(دامت برکاته)
سوال: جوایز بانکی چه حکمی دارد؟ و آیا با توجه به اینکه برخی مردم به نیت گرفتن جایزه سپرده گذاری می کنند آیا این کار ربا محسوب می شود؟
جواب: اگر در ضمن قرارداد قرض شرط نشده باشد اشکالی ندارد
فتوای آیت الله صافی گلپایگانی(دامت برکاته)
سوال۱:جایزه‌هایی‌که بانک به صاحبان حساب قرض‌الحسنه می‌دهد، چه صورتی دارد؟
جواب: اگر در موقع افتتاح حساب، شرط شرکت در قرعه کشی نکرده باشند، اشکال ندارد؛ هر چند انگیزه شخص از افتتاح حساب، شرکت در قرعه کشی باشد.
سوال۲: پولی مربوط به دیگری درحساب بانکی من بود، جایزه بانکی به من تعلق گرفت. آیا جایزه را باید تقسیم کنیم؟
جواب: جایزهای که بانک می‌دهد مربوط به صاحب حساب است، هر چند موجودی دفترچه مربوط به دیگری باشد
فتوای آیت الله علوی گرگانی(دامت برکاته)
در حال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله محقق کابلی(دامت برکاته)
در حال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله گرامی(دامت برکاته)
در حال آماده سازی می باشد
فتوای آیت الله مظاهری(دامت برکاته)
جایزههایى که بانکها یا غیر آنها براى تشویق قرض دهنده مىدهند یا مؤسّسات دیگر براى تشویق خریدار مىدهند، حلال است، و آنچه را که فروشندهها براى جلب مشترى داخل جنسهاى خود مىگذارند، حلال است.
آیت الله مظاهری، توضیح المسائل، مساله۱۸۵۰.
فتوای آیت الله مکارم شیرازی(دامت برکاته)
سوال۱: گاهى بانکها به منظور ترغیب مشتریان که پولشان را به بانک بسپارند و یا حساب باز کنند جوایزى از طریق قرعه‌کشى قرار می‌دهند، کسى که قرعه به‌نام او اصابت کند جایزه‌اى می‌برد؛ آیا این عمل جایز است و جایزه حلال می‌باشد؟
جواب: اگر این کار واقعى باشد نه براى فریب مردم، جایز و حلال است.
سوال۲: جوایز بانکها مشمول چه عنوان فقهى می‌باشد؟
جواب: نوعى هبه بلاعوض براى ایجاد انگیزه سپرده‌گذارى است.
سوال۳: واریز نمودن پول به مقدار معین جهت قرعه کشى چه حکمی‌دارد؟ اگر شرط نکند که پول را به این جهت واریز می‌کند، بلکه داعى او این امر باشد، تغییرى در حکم ایجاد خواهد شد؟ اصولاً آیا بین شرط و داعى فرقى هست؟
جواب: اگر شرط کند اشکال دارد؛ ولى اگر جنبه داعى داشته باشد اشکال ندارد؛ و تفاوت این دو از این جا روشن می‌شود که شخص سپرده‌گذار براى خود حقّ مطالبه از بانک قائل نباشد
فتوای آیت الله نوری همدانی(دامت برکاته)
سوال۱: گرفتن جوایز بانکها در دو صورت (افتتاح حساب مشروط به شرکت در قرعه‌کشى، و بدون شرط) چه حکمى دارد؟
جواب: بانکها براى اینکه افتتاح‌کنندگان حساب با آنها افزایش پیدا کند، مىخواهند براى جلب و تشویق آنها، مبلغى را به عنوان هِبِه به آنها بدهند، ولى چون نمىخواهند یا نمىتوانند به همه آنها هِبِه کنند، لذا با اقدام به قرعه کشیدن به کسانى که قرعه به نام آنها اصابت مىکند جایزه مىدهند (جایزه یک نوع هِبِه است) بر این اساس، جوایز بانکها در هر دو صورت مذکور در فوق اشکال ندارد.
سوال۲: افتتاح حساب قرض‌الحسنه در بانکها، مشروط به شرکت در قرعه‌کشى، و بدون شرط چه حکمى دارد؟
جواب: اگر شرط مربوط به افتتاح حساب است و به قرض مربوط نیست اشکال ندارد
فتوای آیت الله وحید خراسانی(دامت برکاته)
گاهى بانکها به منظور تشویق و ترغیب مردم که حساب باز کنند، یا مشتریان که بیشتر پولشان را به بانک بسپارند، جایزه‌اى در نظر مى‌گیرند که از طریق قرعه‌کشى به کسى که قرعه به نام او اصابت کند، بدهند.
جایزه‌هاى بانکى دو صورت دارد: اول آنکه قرعه‌کشى بر بانک شرط نشود، بلکه قرعه فقط به عنوان تشویق باشد، در این صورت عمل قرعه جایز است، و کسى که قرعه به نام او اصابت کند، جایز است آن جایزه را بگیرد، هر چند احوط آن است که اگر بانک دولتى یا مشترک باشد، گرفتن جایزه به اذن حاکم شرع باشد. دوم آنکه قرعه‌کشى شرط شود، و بانک به جهت وفاى به آن شرط قرعه بکشد، که در این صورت عمل قرعه‌کشى جایز نیست، و همچنین گرفتن جایزه براى کسى که قرعه به نام او اصابت کرده است جایز نیست.
آیت‌الله وحید خراسانی، توضیح‌المسائل، مسأله ۲۸۶۲.
فتوای آیت الله هاشمی شاهرودی(دامت برکاته)
سوال:دریافت جوایز مربوط به حساب های قرض الحسنه بانک ها چه حکمی‌دارد؟
جواب : اگر بانک به قصد تشویق مشتریان پرداخت کند، دریافت آن جایز است اما اگر جائزه در ضمن عقد شرط شود اخذ آن جائز نیست.
آیت الله شاهرودی، استفتاءات، سایت اینترنتی معظم له، سوالات بانکی، سؤال ۱۱۰۱۳۶۰۲۲۵.
شرح کارشناسی
همانطور که در تعریف قرض آمده است، قرض زمانی ربوی می‌شود که در ابتدای قرارداد زیاده‌ای به نفع قرض دهنده شرط شود؛ اما «قرض به امید زیاده» ایرادی ندارد. به این معنا که گاهی قرض‌دهنده با شناختی که از قرض‌گیرنده دارد، میداند که وی معمولاً وقتی قرض می‌‌گیرد با مقداری اضافه برمیگرداند و لذا قرض‌دهنده به امید این زیادی و بدون اینکه شرط کند، قرض می‌دهد و اتفاقاً وی هم با اضافه برمیگرداند، در این صورت چون شرطی در کار نبوده، زیاده مذکور ربا شمرده نمی‌‌شود و دریافت آن ایرادی ندارد.اصطلاحاً به آن، «قرض به امید زیاده» گفته می‌شود. جوایز بانکی هم از این باب ایرادی ندارد. به این‌صورت که قرض‌دهنده، میداند که بانک به این حساب‌ها بر اساس قرعه‌کشی جوایزی اعطا خواهد کرد و به امید برنده شدن و اخذ جایزه، مبلغی را به بانک قرض می‌دهد و چون شرطی در کار نیست و صرفاً امید برنده‌شدن است ایرادی ندارد و در صورت برنده‌شدن نیز اخذ جایزه حلال است.
