آشنایی با معاملات فارکس (مبادلات بازار ارز)

Forex  مخفف (Foreign Exchange Market)  و به معنای بازار مبادله ارزهای مختلف مثل؛ دلار، یورو، پوند، ریال و … می باشد. بازار ارز (فارکس) هنگامی به وجود می آید که دو ارز به صورت پایاپای با یکدیگر مورد معامله قرار گیرند. این بازار در ابتدای شکل گیری تنها به روی بانک ها و سایر موسسات دولتی بزرگ باز بود، اما با گسترش علم ارتباطات و الکترونیک، امروزه این بازار فراگیر شده است.

فارکس از نظر میزان مبادله «ارزش نقدی» از بزرگ ترین بازارهای جهان محسوب می شود و شامل تجارت میان بانک های بزرگ، بانک های مرکزی، بورس بازهای ارز، شرکت های چند ملیتی، دولت ها و سایر موسسات مالی می شود. مبادلات معامله گران خرد (سرمایه گذاران یا بورس بازهای کوچک) بخش کوچکی از مبادلات بازار را شامل می شود، این دسته از معامله گران توسط کارگزاران می توانند در معاملات شرکت جویند.

هزینه ورود به بازار فارکس اندک است و با توجه به کارگزاری های مختلف و امکانات آن ها تفاوت دارد. مثلا با داشتن حداقل ۲۰۰دلار می توان در بسیاری از کارگزاری ها حساب بانکی(Demo) باز کرد و معاملات خرید و فروش ارز را شروع کرد. هر کسی می تواند با داشتن رایانه و خط اینترنتی مناسب، در هر لحظه که مایل باشد، به خرید و فروش اینترنتی بپردازد.

این بازار از چند جهت قابل بررسی شرعی است:

– مبادله ارزها به قیمت متفاوت؛ چون ارزها مختلف هستند، و اختلاف قیمت ها به خاطر تفاوت ارزش ارزهاست. اشکالی ندارد و تفاوت قیمت ها ربا نیست. معامله ارزها کاربرد عقلایی دارد.

– الکترونیکی بودن معاملات: الکترونیکی بودن معاملات، هر چند گاهی مورد سو استفاده قرار می گیرد ولی صرفا یک ابزار است و می تواند مورد استفاده معامله حلال و حرام قرار گیرد.

– نوع قرض کارگزار: آیا قرض ها، قرض الحسنه است یا قرض ربوی؟ این موضوع در کارگزاری های مختلف قدری فرق دارد. اغلب آن ها بهره شبانه (Swap ) ندارند.

– تفاوت قیمت خرید ارز و فروش ارز: برای هر ۱۰۰۰دلار حدود ۲۰تا ۳۰دلار کارمزد وجود دارد. یعنی اغلب کارگزاری ها حدود ۲تا ۳پیپ نوسان قیمت ارز دارند. پیپ کوچک ترین واحد نوسانات قیمت ارز است و به خاطر حق الزحمه خدمات دریافت می شود. در صورتی که منطقی و واقعی باشد، ایراد شرعی ندارد.

– وقوع اصل فروش استقراضی: برای مثال اگر احساس می کنید که ارزش ارزی در حال افزایش است، آن ارز را قرض گرفته و می فروشید و بعدا در قیمت پایین تر آن را خریده و قرض را پس می دهید. قضاوت درباره این معاملات در بازار فارکس تابع فتوای بحث فروش استقراضی است.

– حجم فروش استقراضی: گاهی به ازای هر ریال پس انداز شما در حساب، ۹۹ریال قرض الحسنه می دهند تا شما معامله نمایید. البته اگر ارز فوق شروع به کاهش نماید تا جایی که پس انداز شما صفر شود، صبر می کنند و در همان لحظه کل قرض خود را بر می دارند. به بیان دیگر، شما طی مدت قرض، ریسک کاهش قیمت تمام مبلغ حساب اعم از موجودی خودتان و قرض دریافتی کلان را بر عهده داشته اید. بعضی از کارگزاران تا ۵۰۰برابر موجودی اولیه اعتبار می دهند. آیت الله مکارم شیرازی با توجه به حجم قرض های معاملات فارکس آن را جایز نمی دانند. ایشان معتقدند: «این معاملات در واقع نوعی اَکل مال به باطل و کلاهبرداری است، زیرا هیچ آدم عاقلی در مقابل یک دلار، نود و نه دلار وام بدون سود نمی دهد و آن ها می دانند که در پایان، سرمایه های گروه زیادی را با این شگرد می ربایند، بنابراین یک معامله عقلائی جدی محسوب نمی شود.»

– احتمال فراوان زیان: احتمال ضرر در فارکس بیش از ۹۰%است. البته نویسنده معتقد است، این احتمال ضرر، حکایت از حالت قمارگونه فارکس ندارد و دفع آن محتاج دانش و تجربه گسترده از شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دنیا و صدها نکته ریز درباره ساعت و نوع معامله دارد. معاملات فارکس یک شمشیر دو لب است. در جهت سود و زیان کاربرد دارد. بنابراین دانش و تجربه مدیریت ریسک امر حیاتی است. اطلاعات و قیمت ارزها با فریب زیادی همراه است. لطفا درباره این موضوع به مقالات غرر و فریب در فارکس مراجعه فرمایید. گاهی افراد در بازار مجازی آزمایشی سود می کنند ولی با همان نقل و انتقال در بازار واقعی زیان می بینند و این مساله به نوع ارزش گذاری ارزها توسط کارگزار بر می گردد. به طور کلی انجام معاملات فارکس بی اشکال است. اما صورت فعلی آن با غرر و فریب همراه است و موجب حرمت می شود.