موسسه طیبات
موسسه تحقیقات و آموزش فقه اقتصادی
مرور رده

مطالب و مقالات فقه بورس

بررسی فقهی امکان به کارگیری «سوآپ نکول اعتباری» و «ورق اعتباری» در مدیریت ریسک اعتباری بانک ها

رسول خوانساری؛ محمد سجاد سیاهکارزاده؛ مجید اصغری

چکیده: با توجه به اهمیت ریسک اعتباری در نظام بانکداری، بانک ها همواره به مدیریت ریسک اعتباری توجه ویژه داشته اند و روش ها و راهکارهای مختلفی را برای مدیریت آن به کار گرفته اند. استفاده از مشتقات اعتباری یکی از این روش ها و «سوآپ نکول اعتباری» و «ورق اعتباری» از جمله متداول ترین مشتقات اعتباری مورد استفاده برای این منظور هستند. در این مقاله به بررسی فقهی امکان به کارگیری ابزارهای مذکور در نظام بانکداری کشور پرداخته می شود و با استفاده از روش تحقیق…

بررسی حقوقی- فقهی قراردادهای آتی در بورس انرژی

عليرضا مشهدی زاده

چکیده: در سال‌های اخیر ابزارهای مالی متنوعی طراحی و در بازارهای نفت عرضه گردیده است. هدف از طراحی آنها بهبود مدیریت ریسک پر تفوی و هم‌چنین افزایش کارایی بازار سرمایه است. جهت هر چه کاراتر شدن بورس نیز، نیاز به عرضه اوراق بهادار متنوع با ریسک و بازده متفاوت می‌باشد، عرضه اوراق اختیار و آتی معامله، کمک بزرگی به کارتر شدن این بازار مهم مالی خواهد نمود ولی، باید به این یک سؤال پاسخ داده شود که به این ابزارهای مالی مشتقات گفته می‌شود. این‌که آیا…

بررسی تطبیقی الزامات حاکم بر صکوک مرابحه و صکوک اجاره در نظام حقوقی ایران

همایون مافی؛ زینب فلاح تفتی

چکیده: در نظام اقتصادی هر کشور، وجود دو بازار سرمایه و بازار پولی در جذب وجوه نقد سرمایه گذاران و تأمین مالی شرکت ها، مؤسسات و بنگاه های اقتصادی نقش بسزایی دارد. در ایران فعالیت بازار پولی با قدمت بسیار طولانی تری نسبت به بازار سرمایه، همواره بستر تعاملات و تأمین مالی فعالان اقتصادی را فراهم نموده؛ لیکن در سال های اخیر، تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب1 /9/1384 مجلس و شکل گیری ارکان جدید در بازار سرمایه همانند شورای عالی…

بررسی تأثیر تعمیق بازارهای مالی بر کارایی صنعت بانکداری (ایران در مقایسه با کشورهای MENA)

سعید عیسی زاده؛ زینب شاعری

چکیده: تعمیق یا توسعه مالی یکی از پیش شرط های رشد و توسعه اقتصادی کشورها به شمار می رود. بررسی ها نشان می دهند، کشورهایی که بخش مالی آنها از عمق کمتری برخوردار است، منابع مالی در آنها به صورت کارا بین نیازها تخصیص نمی یابد. مقاله حاضر ابتدا کارایی را برای نظام بانکی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و سپس ایران را در مقایسه با آنها، در دوره زمانی 2008-1995 با استفاده از روش پارامتری آماری(SFA ) و فرم خطی- لگاریتمی تابع هزینه مرزی تصادفی برآوردکرده…

اوراق بهادار اجاره (صکوک اجاره)

موسويان سيدعباس؛ سعيدفراهانی فرد

چکیده: پيشرفت كشورهاي اسلامي و پديدآمدن نيازهاي جديد و كاميابي نسبي انديشه بانكداري اسلامي، انديشه وران مسلمان را به فكر طراحي ابزارهاي مالي اسلامي انداخت. قابليت هاي عقدهاي اسلامي و تجربه بازارهاي مالي باعث شد تا در مدت زمان كوتاهي انواعي از ابزارهاي مالي اسلامي طراحي و براي اجرا پيشنهاد شود. گرچه همه ابزارها شاخص هاي لازم فقهي، اقتصادي و مديريتي را ندارند و به اين جهت نمي توانند و نتوانسته اند به صورت كامياب ظاهر شوند، برخي از آن ها در عين…

معاملات بازار بورس فلزات و محصولات کشاورزی در آیینه فقه اسلامی

مجید رضایی

چکیده: معاملات بازار بورس فلزات و کشاورزی اغلب در پوشش عقد سلف صورت می‌گیرد. به دلیل نبود نقدینگی کامل از چک‌های مدت‌دار و ضمانت‌نامه‌های اعتباری (LC) برای پرداخت مبلغ قرارداد استفاده می‌شود. عدم پرداخت مبلغ قرارداد در عقد سلف باعث تبدیل آن به معامله کالی به کالی و بطلان آن می‌شود. همچنین نمی‌توان کالای خریداری شده به عقد سلف را قبل از موعد فروخت؛ از این‌رو معاملات در بازار ثانویه امکان ندارد. مقاله ضمن طرح انواع معاملات در بازار بورس فلزات و…

ماهیت حقوقی اوراق بهادار مرابحه

سید عباس موسویان؛ محمدحسین عباسی

چکیده: با توجه به رشد روزافزون نیاز واحدهای تولیدی، صنعتی و... به تأمین مالی پروژه‌های خود و ناتوانی بانک‌ها برای پوشش تمامی این نیازهای تأمین مالی، نیاز مبرمی به طراحی ابزارهای جدید مالی احساس می‌شود. با این توضیحات عقد مرابحه، قرارداد فروشی است که فروشنده به وسیلۀ آن، قیمت تمام‌شدۀ کالا، اعم از قیمت‌ خرید، هزینه‌های حمل و نقل، نگهداری و سایر هزینه‌های مرتبط را به اطلاع مشتری‌ می‌رساند، سپس با افزودن مبلغ یا درصدی به‌عنوان سود، به وی می‌فروشد،…

اوراق اختیار معامله در منظر فقه امامیه

نویسنده: مجید رضایی؛

چکیده: این مقاله به دلیل اهمیت کارکرد اوراق اختیار معامله در بازار بورس، بررسی فقهی آن را مد نظر قرار داده تا در صورت تصحیح معاملة آن بازار بورس اسلامی بتواند از مزایای آن بهره مند گردد. با بررسی انواع اختیار معامله, دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آن مطلب و راه های تصحیح و موانع آن معلوم گردید. موانعی مثل قماری بودن، غرری بودن، نبود شرایط و ارکان عقد، غیر واقعی بودن، شبهة ربا، جواب داده شد و تصحیح آن از راه بیع عربون و بیمه بررسی شد ولی در…

امکان سنجی فقهی تأسیس بورس آتی نفت در جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: حجت الله غنیمی فرد ؛ محمد آرام بنیار

چکیده: کشور اسلامی ایران یکی از بزرگترین کشورهای صادرکننده نفت در جهان است. قیمت نفت تحت تأثیر عوامل بسیاری دارای بی‌ثباتی است، فلذا درآمد عمده کشور از محل فروش نفت با نوسان روبرو بوده و وضعیت اقتصاد کشور را ناپایدار می‌نماید. برای مصون ماندن از ریسک قیمت، بازارهای بورس معاملات آتی نفت در جهان ایجاد شده‌اند که با استفاده از ابزارهای مشتقه، ریسک قیمت را پوشش می‌دهند، کشورهای اسلامی به دلیل مغایرت مکانیسم بورس معاملات آتی نفت با موازین اسلامی و به…

امکان سنجی طراحی صکوک بانکی تبدیل شونده به سهام

غلام رضا مصباحی مقدم؛ علی صالح آبادی؛ سيد اميرحسين اعتصامی

چکیده : در این تحقیق با روشی توصیفی- تحلیلی و اسنادی، در بخش نخست به مفاهیم تبدیل به اوراق بهادارسازی دارایی‌ها و صکوک پرداخته می‌شود و سپس مدل عملیاتی صکوک بانکی تبدیل شونده به سهام به همراه تشریح ابعاد فقهی این اوراق ارائه می‌گردد. در ادامه پنج کارکرد مالی اوراق آورده شده است. تبدیل به اوراق بهادارسازی تسهیلات بانکی یکی از روش‌های حذف ریسک‌های اعتباری و کاهش ریسک نقدینگی در بانکداری متعارف است. بسیاری از بانک‌ها برای افزایش قدرت و کیفیت…